“Wat van ver komt, is lekker”, zo zegt een oud Nederlands spreekwoord. Maar onlangs ondervond ik dat “onze eigen” Wadden ook veel lekkers te bieden hebben! Ik was daar namelijk op ontdekkingstocht, want momenteel zijn daar tot 27 november de Culinaire Waddenweken. Het Waddengebied is overigens veel groter dan alleen de bekende Waddeneilanden waar je meestal als eerste aan denkt. Ook de kuststroken van Noord-Holland, Friesland en Groningen behoren tot het UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee. Je vindt er mooie natuurgebieden, pittoreske dorpjes en fijne wandel- en fietsroutes. Overnachten kun je in diverse gastvrije hotels en vakantieparken en je kunt er proeven van de waddengastronomie.
Wat is de smaak van de Wadden?
De smaak van de Wadden wordt gevormd door de vele mooie producten die afkomstig zijn uit de Waddengrond en Waddenzee. Het aanbod is super divers en biedt het hele jaar rond genoeg culinaire inspiratie. Ik mocht een kijkje nemen bij enthousiaste ondernemers, producenten en gepassioneerde vissers en boeren. Ook mocht ik proeven van smaakvol fruit, (zilte) groente, boerenzuivel, vlees van een kleinschalige boerderij , vers gevangen vis, lokaal gebrouwen bier en voor mij tot dusver nog onbekende streekbroden en -banket. Mijn tweedaagse verblijf in het Waddengebied voelde als een heerlijke vakantie dichtbij huis!
Om jullie een voorproefje te geven van de smaak van de Wadden neem ik jullie mee naar de inspirerende ervaringen die ik tijdens mijn verblijf in het Waddengebied van Noord-Holland en Friesland heb opgedaan. Van knoflook tot kokkels en van aardappels tot Angus.
Verse Biesheuvel knoflook
Voor het vinden van onze eerste locatie konden we bijna navigeren met onze neus, want de geur van verse knoflook leidde ons naar de locatie van Biesheuvel Knoflook in Oostrum. Vanaf half oktober tot eind november worden alle gedroogde knoflooktenen, het zogenoemde plantgoed, klaargemaakt om de grond in te gaan. Zodat er komend jaar vanaf 21 juni weer verse oogst is. En deze verse knoflook is waar het om draait bij Biesheuvel knoflook: witte bollen met een groene steel. De gedroogde bollen knoflook die wij kennen uit de supermarkt komen meestal uit China en zijn minstens een half jaar oud. De Biesheuvel knoflook wordt zo vers mogelijk verwerkt: direct verkocht voor vers gebruik of gebruikt in bijvoorbeeld sauzen en knoflookpuree.
Veel smaak geen stank
We weten inmiddels dat knoflook een heerlijke smaakmaker is, maar de geur die we daarna uitademen vinden we vaak een nadeel. Deze geur wordt veroorzaakt door zwavelverbindingen in gedroogde knoflook, hou ouder hoe meer zwavelverbindingen. Deze worden niet verteerd door het lichaam, maar via ons bloed, uitgescheiden in onze lichaamsgeur en adem. Daarnaast bevatten gedroogde knoflooktenen een kiempje, waarin alle smaakstoffen zitten voor de nieuwe bol. Deze kiem versterkt de slechte adem. Bij verse knoflook is de kiem nog niet gevormd en door de juiste koel- en bewaartechniek wordt dit voorkomen evenals het ontstaan van zwavelverbindingen. Het allerbelangrijkste voordeel van verse knoflook is dus dat je er geen slechte adem krijgt. Bovendien is de smaak van verse knoflook zachter en milder. Vergeet vooral niet dat ook de groene steel gebruikt kan worden vergelijkbaar met die van een bosui.
Verse knoflook in puree, sauzen en soepen
Verse Biesheuvel knoflook van Nederlandse bodem is te leveren van juni tot ongeveer december, daarna is levering mogelijk via import uit andere landen. Je kunt het kopen bij Albert Heijn of via de Biesheuvel webshop. Daar kun je ook diverse lekkere producten kopen waarin verse knoflook is verwerkt, zoals: aioli, soep, marinade en verse knoflookpuree voor extra gebruiksgemak. Ook erg leuk is het plantgoed, zodat je thuis in juni je eigen verse knoflook kunt oogsten. Vergeet niet dat het plantgoed in oktober/ november de grond in moet!
Aan boord bij Jan Rotgans
Na een gezellige koffiestop met appelgebak in wegrestaurant De Zingende Wielen reden we door naar de haven van Den Oever. Daar wachtte schipper Jan Rotgans en zijn team op ons aan boord van Johanna II voor een mooie vaartocht op de Westelijke Waddenzee. Ook Annette van Ruitenburg, vergezelde ons met diverse Texelse lekkernijen zoals wijn, brood en vers geoogste zilte groenten. Annette is schrijver van diverse culinaire boeken en vanuit Texel betrokken bij de Waddengastronomie.
Een culinaire tocht over de Wadden
Na ons vertrek uit de haven werden de voorbereidingen voor onze lunch al snel getroffen. Schipper Jan, die jarenlang als visser heeft gewerkt, gooide bedreven zijn visnet uit. Kort daarna bleek deze al gevuld met sardientjes. De kleine hoeveelheid die we nodig hadden voor onze lunch werd eruit gehaald. De rest ging direct terug naar zee. Diezelfde middag werd hetzelfde ritueel herhaald op een andere plek, met dit keer mooie mosseltjes als vangst.
Voor het zoeken van kokkeltjes moesten we zelf aan de slag. Gelukkig had Jan voor ons genoeg lieslaarzen aan boord. Hierdoor konden we vanuit de boot, na een korte overtocht met de sloep, zonder natte broekspijpen de drooggelegen zandplaat op. Ik vond het een bijzondere gewaarwording om te lopen op de bodem van de Waddenzee! Het vinden van kokkeltjes is momenteel moeilijk, want een groot deel van de kokkeltjes heeft helaas de hitte van de afgelopen zomer niet overleefd.
Smaakvolle gerechten met verse vangst
Ik kan me voorstellen dat jullie benieuwd zijn naar de gerechten die met de verse vangst zijn bereid. Ik kan je garanderen dat het allemaal even lekker was! In de kombuis werden voor onze ogen diverse heerlijke gerechten bereid: een smaakvolle bisque, gefrituurde sardientjes in zoetzuur, gebakken sardientjes in kruidenolie en een overheerlijke kokkel-mosselpasta vergezeld van 3 lekkere salades! De vaartocht duurde maar liefst 7 uur maar is vanwege de vele mooie indrukken, het lekkere eten en de vermakelijke verhalen van schipper Jan voorbijgevlogen. Het was een onvergetelijk leuke ervaring!
Vakantiepark de Schreiershoek
Eenmaal aan wal verlieten we het Noord-Hollandse Waddengebied via de Afsluitdijk op weg naar Friesland. De volgende dag stond namelijk de Friese Waddenkust op het programma. Maar eerst konden we nabij Dokkum genieten van een goede nachtrust in vakantiepark De Schreiershoek. Bij aankomst kreeg ik de sleutel van mijn schattige tiny house, die van alle gemakken was voorzien en groter bleek dan de naam deed vermoeden. Het verse ontbijt dat ‘s ochtends voor de deur werd bezorgd maakte de ontspannen beleving compleet. Genietend van een vers croissantje en het weidse uitzicht op het park was dit een uitstekende start van een mooie dag!
Originele en duurzame accommodaties
Bij het verkennen van de rest van het park ontdekte ik, behalve de naastgelegen tiny houses, nog veel meer originele accommodaties: een boomhuis met boomhut en optionele buiten wellness, diverse chalets en een pod met slaapbarrel. Kijk vooral even op de site om een beeld te krijgen bij deze buitengewone en leuke verblijven. Lees dan ook hoe er rekening is gehouden met duurzaamheid van het vakantiepark door bijvoorbeeld het gebruik van hemelwater voor het doorspoelen van de toiletten, het integreren van zonnepanelen en nog meer mooie innovaties!
Frisian Angus uit Schotland
Op het park stonden op deze zonnige ochtend inmiddels onze elektrische huurfietsen klaar. Klaar om onze ontdekkingstocht door het Friese Waddengebied te starten. Na 10 km fietsen door het mooie en rustgevende landschap arriveerden we bij Frisian Angus, waar Folkert van der Zee en zijn vrouw Doetie ons opwachtten met koffie en heerlijke Friese koek. Folkert is van oorsprong akkerbouwer, maar sinds hij in 2015 in Engeland kennismaakte met de Schotse Angus koeien was dit het begin van Frisian Angus. Een kleinschalige veehouderij met inmiddels 130 Black Angus koeien. Die dag konden we de koeien in gezelschap van hun opgroeiende kalfjes zien in de stal. Sinds kort verblijven ze weer op stal, maar vanaf het voorjaar tot eind oktober graast de kudde rond het Lauwersmeer waar geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen worden gebruikt.
Grasgevoerde koeien
Dit dieet van gras en kruiden heeft meerdere voordelen zo leert Folkert ons, waaronder de vorming van meer omega-3 vetzuren in het vlees ten opzichte van graangevoerde koeien. Iedere week wordt er één koe geslacht en het vlees wordt via een korte en transparante keten verkocht in de boerderijwinkel naast de stal en via de webshop. Helaas is er geen levering buiten de regio en zul je hiervoor naar Anjum moeten rijden, wat om meerdere redenen de moeite waard is!
Aardappelhandel de Jong, de derde generatie
Na hartelijk uitgezwaaid te zijn door Folkert en z’n vrouw reden we door naar aardappeltelers Fokke en Femmy de Jong in Ternaard. Met hun gezin zijn ze al de derde generatie binnen Aardappelhandel de Jong. De Friese kleigrond is een mooie voedingsbodem voor heerlijke aardappelen. Diverse soorten komen er uit de grond: Bildstar, Irene en Eigenheimer (Borger). Een speciaal ras is de Rode Star, een ouderwets bloemig ras die je nog nauwelijks kunt kopen. Maar sommige klanten rijden er kilometers voor om vanwege de bijzonder lekkere smaak die veel mensen aan “vroeger” doet denken. Helaas heb ik ‘m nog niet kunnen proeven, een extra reden om nog eens terug te gaan!
Aardappelautomaat
Het grootste deel van de aardappelen wordt verhandeld als pootaardappelen voor nieuwe aanwas. Een klein deel is voor directe consumptie verkoop. En bij Aardappelhandel de Jong kun je zelfs 24/7 terecht voor hun lekkere aardappelen uit hun vernuftige aardappelautomaat! Behalve aardappels kun je er ook verse groente, fruit, uien, scharreleieren en diverse Friese lekkernijen kopen. Zo vertrok ik tevreden op de fiets met een tasje met Friese Dumpkes, een potje Friese geitenkaas op kruidenolie en natuurlijk ook de heerlijke Friese kleiaardappelen voor thuis!
Kâld Kletske in Brouwerij Dockum
Onze laatste stop bij Brouwerij Dockum kon niet beter gepland! Door het enerverende ochtendprogramma hadden we namelijk trek en dorst gekregen. Met uitzicht op de indrukwekkende koperen ketels en de activiteiten in de brouwerij genoten we van onze lunch. Het heerlijke brood en vooral het roggebrood van bakkerij van der Bijl smaakten ons zeer goed! Vervolgens was er tijd voor een uitgebreide rondleiding en aansluitend een bierproeverij. Keuze genoeg bij Brouwerij Dockum want ze produceren maar liefst zeven soorten Dutch IPA’s en tien soorten van het Dockumse speciaalbier Kâld Kletske.
Behalve de grote brouwinstallatie is er ook een microbrouwerij. Hier wordt door de brouwers geëxperimenteerd met nieuwe bierrecepten. Ook kunnen bierliefhebbers er een plek huren om hun eigen speciaalbieren te creëren. Brouwerij Dockum is gevestigd in een voormalig houtzagerij, een unieke locatie die ook als evenementenlocatie is te boeken voor bijvoorbeeld vergadergingen en bruiloften.
Koken met ingrediënten uit de Wadden
Voor mij was hiermee de proeftocht door de Wadden helaas bijna afgelopen. Het was daarom tijd om terug te fietsen naar vakantiepark de Schreiershoek. Daar had Enno Lieder van Enno’s Kitchen en werkzaam bij Visit Wadden ondertussen een buitenkeuken geïnstalleerd in de moestuin voor de bereiding van ons diner. In een idyllische setting werden de mooie producten uit het Waddengebied , waar we de afgelopen dagen kennis mee hadden gemaakt, op ons bord geserveerd. Als voorgerecht gepofte bieten met “ouwe mannen kaviaar” (van mosterdzaad) en kokkeltjes van het Wad. Als hoofdgerecht Frisian Angus met aardappelpuree van Friese klei aardappel en -zuivel, wortel en cranberries (zie recept). En als zoete afsluiter Friese zuivel met duindoornbes en granola.
Culinaire Waddenweken
Zoals gezegd kwam hiermee mijn bezoek aan het Waddengebied tot een eind. De tour van de volgende dag door het Groningse Waddengebied met bijbehorende smaakbelevenissen kon ik helaas niet bijwonen. Maar deze zullen, net als de die in Noord-Holland en Friesland even mooi, leerzaam en smaakvol zijn geweest. Ik vond het een heerlijke belevenis die absoluut naar meer smaakt! Een terugkeer naar de Wadden zit er daarom zeker in, maar dan met mijn familie die inmiddels door mijn verhalen net zo enthousiast is geworden.
Als jullie meer willen weten over het moois en lekkers dat het Waddengebied te bieden heeft, neem dan vooral eens hier een kijkje bij De Smaak van de Wadden. En vergeet niet dat de Culinaire Waddenweken eindigen op 27 november, dus tot die tijd zijn er leuke, lekkere en interessante extra activiteiten rondom de veelzijdige waddengastronomie! Maar gelukkig is er daarna in en rondom de Waddenzee ook nog volop lekkers te verkrijgen!
◊∼◊∼◊
Bij deze wil ik alle ondernemers, producenten, vissers en boeren in het waddengebied, die ons zo hartelijk hebben ontvangen, bedanken! En Visit Wadden bedankt voor de uitnodiging en het organiseren van deze geweldige en onvergetelijk leuke dagen!
De fotografie in dit artikel is namens Visit Wadden gedaan door Sebastiaan Rodenhuis.
Liefs, Louise
